Een psychosociaal preventiebeleid beschrijft wat we kunnen doen om belasting door het werk te voorkomen en beschrijft in een plan van aanpak hoe we dat kunnen doen. 
Enerzijds willen we proactief te werk gaan (preventie) door alle initiatieven die het welzijn bevorderen bespreekbaar te maken, te stimuleren en te versterken.
Anderzijds willen we ervoor zorgen dat de reactieve informatie en klachten in verband met psychosociale belasting gestroomlijnd worden en aanzetten tot het nemen van preventieve en curatieve maatregelen (interventie).  
Door de krachtlijnen van dat welzijnsbeleid te laten doordringen tot de werkvloer door goed onderbouwde preventieve projecten en acties wordt het positief arbeidsklimaat bevorderd. Het is bovendien wenselijk dat deze projecten en acties door de hiërarchische lijn ervaren worden als een evidentie in plaats van een verplichting.

Link naar Welzijn en preventie in scholen - departement onderwijs

Psychosociale risico's:

De werkgever is ertoe gehouden de nodige maatregelen te treffen om de psychosociale risico’s op het werk te voorkomen, om de schade ten gevolge van deze risico’s te voorkomen of om deze schade te beperken.

Psychosociale risico’s omvatten de professionele risico’s van verschillende oorsprong en aard, die de lichamelijke en de geestelijke gezondheid van de werknemers in het gedrang brengen en die bijgevolg een impact hebben op de goede werking van de ondernemingen. 

Ze kunnen ook alle werknemers treffen, op alle niveaus van de hiërarchie. Ze kunnen tot uiting komen door stress, een burn-out, ernstige interpersonele conflicten, een verslechtering van de werksfeer, verbaal of lichamelijk geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag, zelfmoord,… Ze kunnen een verband hebben met de werkomstandigheden, de organisatie van het werk, beheer-en managementstechnieken en de socio-economische toestand (werkonzekerheid, herstructureringen, enz.).

Het is dus heel belangrijk om zich tegen de psychosociale risico’s te beschermen in zoverre ze schadelijk zijn zowel voor de individuele werknemer (hoofdpijn, slaapstoornissen, hoge bloeddruk, depressie) als voor de onderneming (verslechtering van de werksfeer, verlaagde productiviteit, van de werkkwaliteit. Psychosociale risico’s brengen een hoge kost voor de gezondheid en de zekerheid van de werknemers, de onderneming en onze maatschappij met zich mee. In België heeft het Rijksinstituut voor ziekte en invaliditeitsverzekering (RIZIV), in 2011, de invaliditeiten veroorzaakt door allerlei geestelijke stoornissen geraamd op 34,5 % van het totaal aantal invaliditeiten voor meer dan 93.000 personen. Daar de kost van de invaliditeit met 37% in 5 jaar gestegen is, kan men de kost van de ongeschiktheid omwille van redenen van geestelijke gezondheid ramen op meer dan een miljard euro. Het is dus van kapitaal belang om bij te dragen tot de vermindering van dit probleem door ervoor te zorgen dat een kwaliteitsvolle werkomgeving en goede arbeidsrelaties gegarandeerd worden.

Dit is rechtstreeks overgenomen van de website van FOD.

De psychosociale risico’s op het werk worden gedefinieerd als de kans dat een of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de 5 A's: 

• Arbeidsinhoud:
geen/weinig ruimte tot organisatie van het werk, te veel of te weinig werk, gevaarlijk werk, tegenstrijdige taakeisen, te moeilijk of te gemakkelijk werk, geen variatie in werk, …; 
• Arbeidsomstandigheden:
gevaarlijke of onhygiënische situaties, lawaai, ontbreken van hulp en beschermingsmiddelen, …; 
• Arbeidsverhoudingen:
relationeel leed door bepaalde interpersoonlijke of groepsconflicten, door geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag, door de stijl van leidinggeven, geen participatie, geen/weinig diversiteit, geen/weinig informatie en inspraak, …;
• Arbeidsvoorwaarden:
werk- en rusttijdenregeling, lage beloning, contractvorm, werkonzekerheid, loon, arbeidstijd, flexibiliteit, …. 
Concreet betekent dit het streven naar het creëren van een positief arbeidsklimaat waar personeelsleden graag en gemotiveerd willen werken. Dat kan je doen door te zorgen voor goede arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, een arbeidsinhoud afgestemd op de mogelijkheden van een personeelslid.
• Arbeidsrelaties:
deze omvatten de interne relaties (met de collega’s, de directie, de schoolbesturen, ..) maar eveneens de externe (met de leerlingen, de ouders, de leveranciers …). Ook de kwaliteit van de relaties (samenwerking, integratie, …) vallen hieronder. Het is een feit: een kwaliteitsvolle arbeidsomgeving en goede arbeidsrelaties maken de werknemers tevreden, efficiënter en gezonder.

Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag  
De bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk is geen apart welzijnsdomein meer dat moet onderscheiden worden van de preventie van de psychosociale belasting.  
“Geweld op het werk” wordt gedefinieerd als elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk. Het uit zich voornamelijk door handelingen die op een bepaald ogenblik gesteld worden zoals bedreigingen, fysieke agressie of verbale agressie.  
“Pesterijen” op het werk worden gedefinieerd als meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige gedragingen, buiten of  binnen de onderneming of instelling, die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd en die tot doel of gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een persoon bij de uitvoering van het werk wordt aangetast, dat zijn betrekking in gevaar wordt gebracht of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd dat zich inzonderheid uit in 
woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften.
“Ongewenst seksueel gedrag” is elke vorm van ongewenst verbaal, niet-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of een  bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd.  
De werkgever moet de maatregelen over grensoverschrijdend gedrag integreren in een beleid ter preventie van psychosociale belasting. Zij/hij moet dus niet alleen aandacht besteden aan de gedragingen van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag, maar ook aan alle andere situaties die eveneens een psychosociale belasting veroorzaken (zoals stress, conflicten, ...).

PREVENTIE

• voorafgaandelijke risicoanalyse
  en
• risicoanalyse voor een specifieke arbeidssituatie
  --> zie website FOD
  
  
• in de onderstaande documenten staan enkele mogelijkheden voor het maken van een risicoanalyse